حاملگی مولار (Molar Pregnancy) نوعی بارداری غیر طبیعی است که در آن به جای تشکیل یک جنین سالم ، توده ای غیرطبیعی از بافت جفتی در رحم رشد می کند. این وضعیت نادر معمولاً در اوایل بارداری رخ می دهد و به دلیل مشکلات در فرایند لقاح تخمک و اسپرم ایجاد می شود. حاملگی مولار می تواند به دو شکل مختلف دارد که هر کدام ویژگی ها و درمان های خاص خود را دارند. بهترین متخصص زنان و زایمان در شیراز در این مقاله به بررسی و شرح کامل انواع بارداری مولار ، علل و راهکارهای درمان آن می پردازد.
انواع حاملگی مولار
وجود مشکلات کروموزومی خاص هنگام لقاح تشکیل تخم بارور باعث بارداری مولار می شود که شامل دو نوع است. در بخش زیر ، دکتر سارا یوسفی ، بهترین متخصص زنان و زایمان در شیراز ، به شرح انواع بارداری مولار پرداخته است.
| نوع مولار | ویژگی ها |
| مول کامل (Complete Mole) | در این نوع حاملگی ، هیچ جنینی تشکیل نمی شود و تمام بافت های جفتی غیر طبیعی هستند. حاملگی مولار از این نوع معمولاً ناشی از ورود دو اسپرم به تخمکی است که هیچ ماده ژنتیکی از مادر ندارد. در سونوگرافی مول کامل ، رحم به شکل یک توده خوشه ای مشابه با خوشه های انگور مشاهده می شود. |
| مول نسبی (Partial Mole) | در این نوع حاملگی مولار ، یک جنین ناقص ممکن است تشکیل شود ، اما هیچ گاه زنده نمی ماند. در این حالت ، تخمک توسط دو اسپرم بارور می شود که باعث ایجاد تعداد کروموزوم های غیر طبیعی می شود. هنگام سونوگرافی در این وضعیت ، ممکن است تصویری از جنین ناقص دیده شود ، ولی هیچ ضربان قلبی وجود ندارد. |
علت حاملگی مولار چیست ؟
بارداری مولار معمولاً به دلیل مشکلات کروموزومی رخ می دهد. در اکثر موارد ، این ناهنجاری ها به دلیل آسیب های تصادفی در فرایند لقاح ایجاد می شوند که منجر به رشد غیر طبیعی بافت جفتی می شود. عوامل زیر ممکن است ریسک بروز بارداری مولار را افزایش دهند :
- سن مادر : زنان بسیار جوان (زیر ۲۰ سال) و زنان بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض خطر هستند.
- سابقه خانوادگی : زنانی که سابقه حاملگی مولار دارند ، ممکن است در بارداری های بعدی در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند.
- رژیم غذایی و کمبود فولات : برخی تحقیقات نشان داده اند که کمبود فولات در رژیم غذایی ممکن است خطر حاملگی مولار را افزایش دهد. فولات همان فولیک اسید و یکی از انواع ویتامین B است که برای رشد طبیعی سلول های بدن ضروری است.
علائم بارداری مولار
علائم مختلفی وجود دارد که می تواند نشان دهنده حاملگی مولار باشد از جمله :
- خونریزی واژینال : یکی از شایع ترین علائم بارداری مولار خونریزی است که معمولاً در سه ماهه اول بارداری رخ می دهد.
- تهوع و استفراغ شدید : به دلیل افزایش سطح هورمون hCG ، زنان مبتلا به حاملگی مولار ممکن است دچار تهوع شدید شوند.
- بزرگ شدن غیر طبیعی رحم : رحم ممکن است به سرعت بزرگ شود ، حتی اگر بارداری در مراحل اولیه باشد.
- عدم وجود جنین : در بارداری مولار کامل ، هیچ جنینی وجود ندارد و در حاملگی مولار نسبی ، جنین ناقص است و هیچ ضربان قلبی مشاهده نمی شود.
- دفع کیست هایی شبیه به خوشه های انگور : در برخی موارد ، زنان ممکن است بافت هایی شبیه به خوشه های انگور از واژن خود دفع کنند.
راه های تشخیص حاملگی مولار
تشخیص بارداری مولار با وجود پیشرفت ابزارها و راها های تشخیصی بسیار سریع تر و آسان تر از گذشته است. اما این امر مستلزم اقدام به موقع است. چندین روش رایج برای تشخیص این ناهنجاری وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم.
تشخیص بارداری مولار با آزمایش خون
در این عارضه ، سطح هورمون hCG به طور غیرطبیعی بالا است. این هورمون معمولاً در بارداری های عادی افزایش می یابد، اما در بارداری مولار این افزایش بسیار بیشتر از حالت طبیعی است. بنابراین ، با انجام آزمایش خون و بررسی میزان این هورمون وجود بیماری تشخیص داده می شود.
تشخیص حاملگی مولار با سونوگرافی
در سونوگرافی ، ممکن است تصویری از بافت جفتی غیرطبیعی مشاهده شود که شبیه به خوشه های انگور است. همچنین ممکن است جنین در تصاویر دیده نشود یا جنین ناقص باشد و از طریق سونوگرافی ابتلا به این عارضه تشخیص داده شود.
بیوپسی جفت در تشخیص مولار
در برخی موارد ، اگر سونوگرافی یا آزمایش خون مشکوک باشد ، برای تأیید تشخیص و اطمینان قطعی ، بیوپسی از بافت جفتی انجام می شود. با انجام نمونه برداری از جفت ، ابهام در آزمایش یا سونوگرافی برطرف شده و نتیجه مشخص می شود.
حاملگی مولار و درمان قطعی
درمان بارداری مولار بستگی به نوع مول و شرایط بیمار دارد. روش های درمانی مختلفی وجود دارد که بسته به وضعیت بیمار و شدت بیماری متخصص مورد نظر روش درمان مناسب را تعیین می کند. در ادامه ، این روش های درمانی آورده شده است.
| مراحل | توضیحات |
| کورتاژ حاملگی مولار یا تخلیه رحم | اولین گام درمانی در بیشتر موارد بارداری مولار تخلیه بافت های غیر طبیعی از رحم است. این کار معمولاً با استفاده از کورتاژ یا روش های مشابه انجام می شود. |
| پیگیری سطح hCG | بعد از تخلیه ، سطح hCG باید به دقت پیگیری شود تا از پاک شدن وباقی نماندن بافت مولار اطمینان حاصل شود. اگر سطح hCG به طور غیر طبیعی بالا باقی بماند ، ممکن است نیاز به درمان های تکمیلی دیگر مانند شیمی درمانی باشد. |
| شیمی درمانی حاملگی مولار | در موارد نادر ، اگر بافت مولار در بدن باقی بماند یا به بافت های دیگر بدن گسترش یابد ، ممکن است نیاز به شیمی درمانی با داروهایی مانند متوترکسات باشد. |
عوارض و خطرات بارداری مولار
اگر این عارضه به درستی درمان نشود ، می تواند عواقب جدی برای سلامت مادر داشته باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از : سرطان جفتی (چنانچه بافت مولار به بافت بدخیم تبدیل شود) ، گسترش بافت مولار به سایر اندام ها و عفونت یا خونریزی شدید در صورت عدم تخلیه کامل بافت مولار.
عدد بتا در حاملگی مولار
در بارداری مولار ، سطح هورمون hCG (گنادوتروپین کوریونیک انسانی) که با نام هورمون بتا نیز شناخته می شود ، به طور غیر طبیعی بالا است. این هورمون معمولاً توسط جفت در بارداری های طبیعی تولید می‌شود ، اما در حاملگی مولار سطح آن به شدت افزایش می یابد. به طوری که ، در مول کامل سطح آن و عدد بتا بسیار بیشتر از حد طبیعی ، مثلا بالاتر از 100,000 mIU/mL ، است.
آینده بارداری پس از حاملگی مولار
پس از درمان بارداری مولار ، معمولاً زنان می توانند بارداری های سالم داشته باشند. اما متخصصان توصیه می کنند که حداقل ۶ تا ۱۲ ماه بعد از درمان حاملگی مولار از بارداری خودداری شود تا از پایدار شدن سطح hCG اطمینان حاصل کنند. این پیگیری به جلوگیری از برگشت بیماری کمک می کند.
