افتادگی رحم که در اصطلاح پزشکی پرولاپس رحم (Uterine Prolapse) نامیده می شود ، یک وضعیت پزشکی است که در آن رحم از جایگاه طبیعی خود در لگن پایین آمده و به درون واژن فشار وارد می کند یا حتی از آن بیرون می زند. این وضعیت اغلب به دلیل ضعیف شدن عضلات و رباط های نگهدارنده رحم ایجاد می شود و از بیماری های شایع در زنان به ویژه پس از زایمان های متعدد است. بهترین متخصص زنان و زایمان شیراز ، در این مقاله به بررسی پرولاپس رحم و علائم آن ، علل و عوامل ایجاد آن و راه های پیشگیری و درمان آن می پردازد.
دلایل و عوامل افتادگی رحم
پرولاپس رحم به دلایل مختلفی ممکن است در همه زنان و دختران رخ دهد. اما بیشتر در زنانی یائسه و بانوانی که تجربه چند زایمان داشته اند ، دیده می شود. زیرا بر اثر زایمان های متعدد عضلات کف لگن که از رحم حمایت می کنند ، کشیده و ضعیف شده و توانایی حمایت از آن را ندارند. بنابراین ، رحم به سمت واژن می لغزد و پایین تر از جای طبیعی خود قرار می گیرد. به طور کلی ، می توان گفت از جمله دلایل و عوامل موثر بر افتادگی رحم عبارتند از :
- زایمان طبیعی متعدد یا دشوار
- یائسگی و کاهش سطح استروژن
- افزایش سن
- چاقی یا اضافه وزن
- سرفه مزمن (مثلا در بیماری های ریوی)
- یبوست مزمن و زور زدن مکرر
- بلند کردن اجسام سنگین به صورت مکرر
- سابقه خانوادگی افتادگی اندام های لگنی
انواع افتادگی رحم
پرولاپس رحم ممکن است بسته به عامل موثر در درجات مختلف بروز یابد که انواع آن به شرح زیر است :
| درجات بیماری | توضیحات |
| درجه اول (خفیف) | رحم کمی به سمت واژن متمایل شده ولی هنوز داخل واژن باقی مانده است. |
| درجه دوم | دهانه رحم تا نزدیکی دهانه واژن پایین آمده است. |
| درجه سوم | دهانه رحم از دهانه واژن بیرون زده است. |
| درجه چهارم (پرولاپس کامل) | کل رحم از واژن خارج شده است که گاهی به آن پرولاپس کلی می گویند. |
از کجا بدونم افتادگی رحم دارم ؟
علائم پرولاپس رحم و نشانه هایی که به تشخیص آن کمک می کند ، بستگی به شدت افتادگی دارد. اگرچه ، برخی زنان هم ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند ، به ویژه در مراحل اولیه. اما معمولا علائم رایج آن شامل موارد زیر است :
- احساس سنگینی یا فشار در لگن
- بیرون زدگی بافت از دهانه واژن
- مشکل در دفع ادرار یا مدفوع
- بی اختیاری ادرار یا تکرر ادرار
- کمردرد
- ناراحتی هنگام رابطه جنسی
- حس پُری در واژن
علائم افتادگی رحم در دختر
این بیماری در دختران شایع نیست و بیشتر به علت استرس های ناشی از زایمان رخ می دهد. اما در صورتی که دختران نیز دچار آن شوند ، با علائمی مانند احساس پر بودن واژن ، عفونت های ادراری مکرر ، تکرر ادرار و چکه کردن ادرار هنگام عطسه و سرفه همراه خواهد بود.
تشخیص پرولاپس رحم
رحم افتاده معمولا از طریق معاینه فیزیکی لگن توسط پزشک متخصص تشخیص داده می شود. متخصص زنان و زایمان در صورت نیاز ، آزمایشات تصویربرداری ، مانند MRI یا سونوگرافی لگن را برای بررسی دقیق تر بیماری تجویز خواهد کرد.
تشخیص افتادگی رحم در منزل
تشخیص این بیماری به طور دقیق تنها توسط پزشک متخصص و معمولاً از طریق معاینه لگنی قابل انجام است. با این حال ، برخی علائم و نشانه ها ممکن است در منزل شما را به وجود این مشکل مشکوک کنند. به عنوان مثال ممکن است احساس سنگینی یا فشار در ناحیه لگن یا واژن داشته باشید. ممکن است احساس کنید یک توده در واژن وجود دارد یا اینکه چیزی در حال بیرون آمدن از واژن است.
همچنین ، احساس ناراحتی یا درد در پایین کمر و مشکلاتی مانند تکرر ادرار ، بی اختیاری یا تخلیه ناقص ، مشکلات در رابطه جنسی ، یبوست یا احساس تخلیه ناقص روده و دیدن یا لمس کردن توده ای در دهانه واژن می تواند نشانه ای از افتادگی رحم باشد. این علائم می توانند با ایستادن طولانی ، بلند کردن اجسام سنگین یا در پایان روز تشدید شوند. البته ، پرولاپس رحم ممکن است خفیف و بدون علامت باشند.
افتادگی رحم چه عوارضی دارد ؟
پرولاپس رحم می تواند درجات مختلفی داشته باشد و بسته به شدت آن ، عوارض مختلفی ایجاد می کند که مهم ترین آن ها عبارتند از :
- احساس فشار یا سنگینی در لگن
- مشکلات ادراری از جمله بی اختیاری ادرار ، تکرر ادرار یا عفونت های مکرر دستگاه ادراری
- مشکلات گوارشی مانند یبوست یا احساس فشار هنگام دفع مدفوع
- ناراحتی یا درد در هنگام رابطه جنسی (دیسپارونیا)
- خارش یا زخم در بافت واژن
- احساس ناراحتی هنگام راه رفتن یا نشستن
روش های درمان افتادگی رحم
| انواع درمان | روش ها |
| درمان های غیر جراحی |
|
| درمان جراحی |
|
| تغییر سبک زندگی |
|
راه های پیشگیری از افتادگی رحم
- تمرینات کف لگن از جمله ورزش کگل را به طور منظم انجام دهید.
- از زور زدن هنگام دفع مدفوع پرهیز کنید.
- رژیم غذایی و وزن خود را کنترل کنید و سبک زندگی سالم داشته باشید.
- از مصرف دخانیات و الکل بپرهیزید.
- در بلند کردن اجسام از تکنیک های صحیح استفاده کنید.
آیا افتادگی رحم خطرناک است ؟
پرولاپس رحم به خودی خود معمولاً خطرناک نیست ، اما اگر درمان نشود یا شدت یابد ، می تواند باعث بروز مشکلات جدی تر و آزار دهنده شود. در موارد خفیف ، افتادگی رحم را می‌توان با تغییر سبک زندگی ، فیزیوتراپی ، تمرینات کف لگن (مثل تمرین کگل) یا استفاده از وسایل حمایتی (مانند پساری) کنترل کرد. در موارد شدیدتر ، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم ساختارهای نگهدارنده رحم یا برداشتن رحم باشد.
